runy

Runy (alfabet runiczny) – alfabet używany do zapisu przez ludy germańskie (tzw. alfabet fuþark). Niekiedy nazwę „runy” odnosi się także do systemów piśmienniczych stosowanych przez ludy tureckie (tzw. alfabet orchoński) oraz Madziarów (Węgrów) (tzw. rowasz). Używany również w obrzędach magicznych. Staronordyckie słowo *run oznacza tajemnicę.

Według wierzeń nordyckich runy podarował ludziom bóg Odyn. Nauczał ich także Reg, zwany inaczej Heimdallem.
Najstarszy znany zapis runiczny pochodzi z drugiej połowy II wieku. Przedmioty z napisami runicznymi pochodzącymi z tego przedziału chronologicznego, np. miecze, groty, grzebienie, sprzączki, tabliczki odnaleziono na stanowiskach bagiennych w Vimose i Illemose na wyspie Fionia oraz grot z zadziorami pochodzący w Øvre Stabu w Norwegii. W Polsce najstarszym znaleziskiem zapisów runicznych jest odkryty w Rozwadowie nad Sanem grot włóczni z zadziorami datowany na schyłek III w. n.e., na którym utrwalony został napis w brzmieniu KRLUS. Inny odkryty w 1858 o podobnych znamionach pochodzi z Wołynia. Ten i jemu podobne zapisy są bardzo krótkie w zapisie i trudne do przetłumaczenia. Do ok. 650 r. stosowano tzw. fuþark starszy nazwany tak od pierwszych sześciu run: F – U – Þ – A – R – K , liczący 24 znaki. Później alfabet runiczny zaczął się różnicować: w Norwegii i Szkocji używano fuþarku z 16 lub 19 runami, natomiast w Anglii rozwinął się alfabet zwany fuþork w różnych odmianach, z 24, 28 lub nawet 31 runami. Zmiana nazwy wiąże się ze zmianą czwartej litery runicznej. Runami zapisywano głównie języki germańskie, choć odnaleziono kilka zapisów w łacinie. Przestano ich używać około roku 1000, jedynie w Skandynawii przetrwały jeszcze kilka wieków. Ale i tam wyparł je alfabet łaciński.
Najprawdopodobniej alfabet ten został zapożyczony od ludów północnej Italii (alfabet alpejski). Niektórzy badacze zwracają uwagę na jego powiązania z alfabetem fenickim, hebrajskim. Sugerowano również związek z pismem greckim, zauważając, że runy starszego fuþarku częściowo odpowiadają graficznie jak i fonetycznie odpowiednim literom tego alfabetu:

*Fehu = Digamma
Uruz = Ipsylon
Þurisaz = Delta
Ansuz = Alfa
Raido = Rho
Kaunan = Gama
Gebo = Chi
Wunjo = Digamma
Haglaz = Heta
Naudiz = Ny
Isaz = Jota
Jeran = Jot
Ïhwaz = Jot
Pertho = Pi
Algiz = Sampi
Sowilo = Sigma
Tiwaz = Tau
Berkanan = Beta
Ehwaz = Epsilon
Mannaz = My

Laguz = Lambda
Iŋwaz = Koppa
Dagaz = Delta
Othalan = Omega

Jednak w porównaniu z okrągłym kształtem liter alfabetu greckiego kształt run starszego fuþarku jest kanciasty (głównie proste linie, mało łuków). Także kolejność liter greckich i run starszego fuþarku jest inna.
Runy były używane do zapisu krótkich inskrypcji w drewnie, metalu czy na kamieniach (tzw. kamienie runiczne). Kształt liter tego alfabetu ułatwiał zapis na takich powierzchniach.
Do run, oprócz ich znaczenia fonetycznego, było także przypisane dodatkowe, słowne znaczenie. Na przykład runa þ (th) oznaczała w fuþarku, tyle co þurisaz (olbrzym).
Runy pojawiają się często w literaturze fantasy.
Własny alfabet runiczny Cirth ukazał w swej twórczości angielski pisarz John Ronald Reuel Tolkien. Niektóre znaki są inspirowane fuþarkiem.
Według zwolenników New Age runy są symbolami działającymi na zasadzie "promieniowania kształtów". Każdy symbol przywołuje subtelne energie ze świata ducha i z kosmosu. Według innych runy wywierają wpływ na podświadomość, aktywując siły psychiczne, które są ukryte pod progiem świadomości. Ponadto współcześnie runy są używane przez niektóre osoby m.in. do kształtowania osobowości (tzn. wzmacniania pewnych cech adepta i eliminowania innych, jak lęk, strach itp.). Nie zostało to jednak w żaden sposób potwierdzone przez naukę. Podobna sytuacja opisana jest w „Cyklu demonicznym”, w którym runy są używane do ochrony przed tak zwanymi otchłańcami, postaciami wychodzącymi w nocy.

Jak czytać runy we wspólczesnym wróżbiarstwie

fehu – harmonia, płodność, urodzaj
Wiąże się ze szczęściem i wszystkimi dobrymi rzeczami, na jakie natrafisz w życiu, w szczególności z majętnością i złotem. Ma silny związek z zodiakalnym Bykiem. Jest zwiastunem dóbr materialnych, ale równocześnie ostrzega przed stagnacją i popadnięciem w samozachwyt. Zachęca do kreatywności, podkreśla znaczenie wzajemnej miłości i obiecuje pomyślną realizację podjętych zdań.

uruz – moc, energia
Symbolizuje niezwykle silnego i pełnego energii bawoła, którego trzeba ujarzmić, by móc wykorzystać jego moc w sposób owocny i konstruktywny. Sugeruje, że dana osoba wkracza w okres charakteryzujący się zmianami, rozwojem i świadomością samego siebie. Przeciwności losu, a nawet napięcia i stres, mogą otworzyć nowe możliwości. Jest to również znak seksualnej namiętności.

thurs – siła, dobre nowiny
Prośba o wyczerpującą ocenę sytuacji – tymczasowa neutralność i przystopowanie w intensywnym myśleniu, wyciszenie, zarówno w życiu codziennym jak i w rozwoju psychicznym. Nie ważne co chcemy osiągnąć, musimy być uważni. Runa ta często nazywana jest ’bramą’. Musimy przez nią przejść, ale najpierw powinniśmy uporządkować i ocenić wszystko na tej stronie, na której się aktualnie znajdujemy. Przecież po przejściu przez bramę możemy napotkać na kolejne konfrontacje z nieznanymi nam dotąd niebezpieczeństwami. Lepiej jeśli będziemy mieć jeden rozdział zamknięty zanim otworzymy następny.

áss – wiedza
Jest to runa słowa pisanego i komunikacji. Powiązana z Merkurym, który według tradycji komunikował się z siłami boskimi. Runa również powiązana z Odinem, który musiał przejść przez wielkie cierpienie, aby móc posiąść wiedzę. Áss wyraża wiedzę starszych ludzi i pomoc od nich. Również lepsze kontakty z rówieśnikami, prawdopodobnie o naturze magicznej czy parapsychologicznej. Dniem Odina jest środa, dzień poświęcony Marsowi (z łac. dies Mercurii – dzień Merkurego).

reið – koło, podróż
Długie podróże, tradycyjnie konne, zwłaszcza te zabawne. Podróż może być duchowa (rozwój osobisty) lub może to być ostatnia podróż duszy do domu bogów, Valhalla. Valhalla to według mitologii nordyckiej miejsce, w którym przebywają polegli w chwale wojownicy. Inne interpretacje runy: wysłane lub otrzymane wiadomości, lub wiedza, którą pytająca osoba musi posiąść.

kaun – ogień, światło
Runa ognia i światła daje osobie pytającej możliwość zobaczenia jej obecnej sytuacji w innym świetle. Jest to runa, która niesie pochodnię ogniska domowego. Jest ona ponadto synonimem pasji i seksualnego pożądania, które – jeśli nie są uwolnione spowalniają osobisty rozwój człowieka.

gebo – prezenty, podarki, hojność
Prezenty i przyjemność ich dawania. Przyjaźń, hojność i zwykłe radości. Jest to również runa związku, par, a co za tym idzie runa zwiastująca dobry wybór powiązany z zaręczynami, ślubem czy planami biznesowymi. Oczywiście te relacje wymagają gotowości do pewnych poświęceń, czegoś co nie może zostać zlekceważone. Egoizm może zniszczyć wszystko. Runa ostrzega również przed lenistwem oraz niezdecydowaniem, które mogą coś zniszczyć – związek, plany.

wunjo – szczęście, radość
Znak szczęścia, siły i wyzwolenia. Osoba pytająca może jest sfrustrowana poprzez wyolbrzymianie samokrytycyzmu, ale jest zdeterminowana, aby zmienić coś na lepsze. Runa również może symbolizować niejasne napięcie seksualne, niesie za sobą niebezpieczeństwo rozczarowania. Zdobycie doświadczenia może czasem sporo kosztować. Nie przeocz sytuacji, w której wszystko może się skomplikować. Ważne żeby zdołać ją wyciągnąć z innych i stłamsić, przeciwdziałać jej.. Bądź uważny i czujny.

hagall – kłopoty, niepowodzenia
Sugeruje frustrujący i trudny okres nacechowany nieoczekiwanymi problemami, niepowodzeniami czy chorobą. Ważne, żeby rozmyślanie nie doprowadziło do rozpaczy i nieroztropności. Podjęte teraz decyzje

nauð – potrzeba, konieczność
Ważna jest potrzeba cierpliwości. Osoba, która pyta musi ocenić swoje ruchy zanim jakikolwiek wykona. Czasami sami jesteśmy swoimi największymi wrogami. Chciwość lub żądza może nas wyniszczyć. I mimo że emocjonalne, materialne lub duchowe szczęście jest blisko, sami możemy je od siebie oddalić. Trzeba uważać.

íss – lód, chłód
Runa zwiastuje frustrację i różne inne przeszkody, tylko cierpliwość popłaca. Powiązanie z chłodnymi relacjami międzyludzkimi, zwłaszcza w rodzinie. Może pytający jest w sytuacji, która powstrzymuje go przed działaniem, albo nie zdaje sobie sprawy co tak naprawdę się wokół niego dzieje. Trzeba przeczekać trudny okres i poczekać na roztopy. Może to przynieść nowe emocje i perspektywy.

jara – rok, naturalny obieg
Zmienność pór roku. Runa zwiastuje jakąś pracę. Zachęca do wytrwałości i walki o sukces. Cięcia, szybkie nieprzemyślane decyzje mogą być katastrofalne w skutkach. Trzeba po kolei przejść przez wszystkie procesy, jak przy żniwach – siejemy ziarno, czekamy aż ziarno wyda plon, dojrzeje i dopiero na końcu przystępujemy do żniw.

yr – cis, podróż zmarłych
Cis był pierwszym z drzew Odina. Zbierał na nim dusze zmarłych, zanim wyruszyły one w dalszą podróż. Jest to drzewo symbolizujące wieczność. Runa symbolizuje więc śmierć, lub wielką zmianę przyzwyczajeń. Nie musi ona być negatywna, ale może oznaczać, że pytająca osoba zbliża się do wielkiego przełomu, może nawet sukcesu (w zależności jakie będą inne runy).

pertho – ognisko domowe, palenisko, mistycyzm
Jedna z bardziej tajemniczych run, o którą nie raz toczyły się spory. Sugeruje coś mistycznego, ale odnosi się również do domu i jego ogniska. Możliwy prezent lub odziedziczenie czegoś. Duże powiązanie z tajemnicą, sekretem, okultyzmem, tajemniczymi przeczuciami, myślami.

elgr – ochrona, obrona
Bardzo pozytywna runa, sugerująca, ze pytająca osoba jest silna i potrafi odnosić sukcesy. Runa zwiastuje okres, w którym należy się z tego cieszyć i czerpać ile się da. Może pojawią się nowe, ekscytujące wyzwania? Ważne jednak, żeby te pozytywne emocje były pod kontrolą i że wszystko należy robić w dobrej wierze, nie krzywdząc innych. Uważaj na ludzi, którzy lubią wykorzystywać innych i nie wystawiaj swojego zdrowia na niebezpieczeństwo.

sol – słońce, dobre zdrowie
Dobrobyt i szczęście. Zdolności pytającego powinny się ujawnić i zostać wykorzystane w pozytywny sposób. Sukces i moc tworzenia będą widoczne. Czasami trzeba będzie zwolnić i się zastanowić, aby nie popełnić błędu. Runa jest również ostrzeżeniem przed zbytnim wybijaniem się na pokaz.

tyr – wojna, odwaga
Symbol odwagi i oddania a zarazem moc słońca która pojawia się razem z pasją, zwiastującą pomyślność. Nie wolno przy tym zapominać o pewnych zasadach, których należy przestrzegać. Stój mocno na nogach i miej wiarę w siebie.

bjarkan – narodziny, nowy początek
Sugestia płodności i odnowienia. Musimy odpokutować stare grzechy i pozbyć się złych nawyków, które są niebezpieczne dla naszego zdrowia, na przykład alkohol czy papierosy. Kobiety, które starają się o dziecko powinny teraz starć się bardziej, bo to jest ten czas.

ehwass – koń, zmiany
Runa Sleipner’a, konia Odina. Symbol podróży i zmian. Osoba pytająca zaangażowana w jakieś plany biznesowe powinna teraz działać, ale jeśli chodzi o związek, to trzeba pomyśleć o jego przebudowaniu, dodaniu mu nieco witamin. Udać się w podróż duchową. Runa wróży dobrobyt. Aby uzyskać spokój wewnętrzny należy troszkę się wysilić i dokończysz wszystkie zadania.
maðr – inteligencja, kultura
Runa reprezentuje osobę pytającą. Duży wpływ na nią mają pozostałe runy. Reprezentuje ona to co jest w nas najlepsze- kulturę, pamięć, inteligencję inne przymioty. Nasze oceny powinny być szerokie, życie zrównoważone a emocje pod kontrolą. Energia powinna być zachowana, a ciało szanowane. Opinie i nastawienie się na różne rzeczy musi być pozytywne. Pamiętaj, że jak kto sobie pościeli, tak się wyśpi.

logr – woda, niepewność
Runa powiązana z płynącą wodą, a co za tym idzie z emocjami i intuicją. Powinniśmy polegać na naszej intuicji i naszych emocjach, dać im się czasem prowadzić (ale pod kontrolą). Głęboko osadzone instynkty nie powinny mieć nad nami władzy. One są tylko do pomocy, do tego, aby nas motywować do działania. Runa również może oznaczać pozytywną zmianę w czyimś myśleniu, przynoszącą więcej szczęścia.

ingwaz – urodzajność, realizacja
Szczęśliwa runa, która zwiastuje ukończenie jakiegoś projektu czy zrealizowanie idei. Wykorzystanie swojego potencjału w pełni. Równocześnie daje poczucie ulgi, a co za tym idzie koniec zmartwień. Ważna runa, zwiastun kluczowego momentu w życiu.

oðal – rodzina, dostatek
Początek i koniec. Rodzinne tradycje i dziedzictwo, często powiązane z zerwaniem ze starymi wpływami i może starymi przyjaźniami? Takie zmiany mają wpływ na nasze dalsze życie, więc warto je rozważyć. Mogą one być trudne.

dagaz – dzień, porywczość
Symbolizuje on punkt kulminacyjny i wkroczenie na wyższy poziom duchowości. Zwiastuje korzyść dla osoby pytającej. Koniec ciemnych czasów, teraz będzie rządzić światło. Musimy chwytać okazję, bo nam ucieknie i już nie wróci.

runa Odina – przeznaczenie, los
Ta runa jest kompletną pustką. Reprezentuje zarówno koniec jak i początek. Symbol czegoś, czego nie znamy, krok w nieznane. Może rozwój osobisty? Nowa karta życia, którą musimy sami zapisać.